7244 sayılı Yeni Koronavirüs (COVID-19) Salgınının Ekonomik Ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Torba Kanun”) 17.04.2020 tarihli 31102 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Torba Kanun ile tüm dünyada ve ülkemizde yayılmaya devam eden COVID-19 salgınının sosyal, ekonomik ve ticari hayattaki olumsuz ektilerinin asgari düzeye indirilebilmesi için birtakım tedbirler alınması amaçlanmıştır. Bu çalışmamızda İş Hukuku ve Ticaret Hukuku alanlarında Torba Kanun’la getirilen değişiklikler dört başlıkta ele alınmıştır.
İŞ HUKUKU
a. 4857 sayılı İş Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler
Üç (3) Ay Süre İle Fesih Yasağı ve Ücretsiz İzin Hakkı
4857 sayılı İş Kanunu’na (“İş Kanunu”) eklenen Geçici Madde 10 uyarınca, 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren başlayarak istisnai haller saklı kalmak koşuluyla, üç aylık süre boyunca işverenler tarafından fesih yasağı öngörülmüş ve işverenlere işçiyi ücretsiz izne çıkartma hakkı tanınmıştır.
Geçici Madde 10 uyarınca, İş Kanunu, kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, maddenin yürürlüğe girdiği tarih olan 17.04.2020 tarihinden itibaren üç ay süreyle işveren tarafından feshedilemeyecektir. Bu durumun istisnası ise; İş Kanunu’nun 25. maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebeplerdir. Yani bu hallerde elbette işverenin fesih hakkı saklı olacaktır.
Bununla birlikte, işverenler üç ay boyunca iş sözleşmelerini feshedemeyecek olsa da, üç aylık süreyi geçmemek üzere işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilecektir. Bu durum, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermeyecektir.
İşveren, yukarda belirtilen hükümlere aykırı olarak iş sözleşmesini feshederse sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezasına hükmedilecektir.
Yukarıda belirtilen üç aylık sürenin altı aya karar uzatılması konusunda Cumhurbaşkanına yetki verilmiştir.
Ayrıca, her ne kadar Torba Kanun’da açıkça belirtilmemiş olsa da üç aylık fesih yasağına aykırı davranılması halinde, iş sözleşmesinin feshinin geçersiz sayılacağı, dolayısı ile bu süreç içerisinde gerçekleşen fesihlere ilişkin olarak işçiler tarafından açılması muhtemel işe iade davalarının işçiler lehine sonuçlanacağı kanaatindeyiz.
b. 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler
Ücretsiz İzin ve İşsizlik Desteği
İşçilerin COVID-19 salgını süresince hak kaybına uğramaması amacıyla, Torba Kanun’la 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nda bazı düzenlemeler yapılmıştır.
Buna göre üç aylık belirlenen fesih yasağını geçmeyecek şekilde, (i) İş Kanunu Geçici Madde 10 kapsamındaki fesih yasağı sebebiyle ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan işçilere, ve (ii) 15.03.2020 tarihinden sonra iş sözleşmesi feshedilen ve işsizlik ödeneğine hak kazanamayan işçilere, ücretsiz izinde bulundukları veya işsiz kaldıkları süre boyunca, İşsizlik Sigortası fonundan her gün için 39,24 TL olacak şekilde nakdi ücret desteği sağlanacaktır. Bu kapsamda işçiye yapılan tüm ödemeler damga vergisi hariç tüm kesintilerden muaf olacaktır. Ancak belirtilen nakdi destekten herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı alan işçiler yararlanamayacaktır.
Ücretsiz izne ayrılarak nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrı ayrı olmak üzere fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacak ve ödenen nakdi ücret desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.
Nakdi ücret desteğinden yararlanmasına rağmen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında genel sağlık sigortalısı veya genel sağlık sigortasının bakmakla yükümlü olduğu kişi kapsamına girmeyenler, genel sağlık sigortalısı sayılacaktır. Yani söz konusu kişilerin genel sağlık sigortası primleri İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacaktır.
Kısa Çalışma Ödeneği
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen Geçici Madde 25 düzenlemesi ile COVID-19 sebebiyle işverenlerin yaptıkları zorlayıcı sebep gerekçeli kısa çalışma başvuruları için, İŞKUR tarafından yapılacak uygunluk tespitinin tamamlanması beklenmeksizin, işverenlerin beyanı doğrultusunda kısa çalışma ödemesi gerçekleştirilecektir. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ve yersiz ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir. İşbu düzenleme 29.02.2020 tarihinden itibaren uygulanacak şekilde yürürlüğe girmiştir.
ŞİRKETLER ve TİCARET HUKUKU
c. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler
Kâr Payı Dağıtımının Sınırlandırılması
Torba Kanun ile birlikte 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Geçici Madde 13 eklenmiş ve kâr payı dağıtımına yönelik düzenlemeler yapılmıştır.
Geçici Madde 13 uyarınca; sermaye şirketlerinde, 30.09.2020 tarihine kadar 2019 yılı net dönem kârının yalnızca yüzde yirmi beşine kadarının dağıtımına karar verilebilecektir. Geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemeyecek, genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemeyecektir. Yani açıkça bir sınırlama yapılmıştır. Bu sınırlamalar ile şirket kaynaklarının nakit kar dağıtımı suretiyle azaltılması önlenmeye çalışılmıştır.
Ancak; devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketler hakkında bu hüküm uygulanmayacaktır.
Cumhurbaşkanı, kar payı dağıtım yasağına ilişkin olarak 30 Eylül’de bitecek süreyi üç ay uzatmaya ve kısaltmaya yetkili kılınmıştır.
Geçici Madde 13’ün ikinci fıkrası uyarınca; genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 yılı net dönem kârının yüzde yirmi beşini aşan kısma ilişkin ödemeler 30.09.2020 tarihine kadar ertelenecektir.
d. 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da Yapılan Değişiklikler
Aşırı Fiyatlama ve Stokçuluk Düzenlemesi
COVID-19 salgını süresince piyasada stokçuluk ve fahiş fiyat uygulamaları gibi bir takım fırsatçı uygulamalar dikkat çekmeye başlamıştır. Bu konu ile ilgili olarak sürecin başından beri gerek Ticaret Bakanlığı’nın gerekse Rekabet Kurumu’nun önleme yönelik bazı açıklamalarından sonra Torba Kanun kapsamında stokçuluğun ve fahiş fiyat uygulamalarının önüne geçebilmek için düzenleme yapılmıştır. Bu kapsamda 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da (“Perakende Kanunu”) yapılan değişiklik uyarınca; bir mal veya hizmetin satış fiyatında fahiş artış yapan üretici, tedarikçi ve perakende işletmelere 10.000 Türk Lirası’ndan 100.000 Türk Lirası’na kadar, Piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetlerde bulunan üretici, tedarikçi ve perakende işletmelere ise 50.000 Türk Lirası’ndan 500.000 Türk Lirası’na kadar idari para cezası uygulanacaktır.
Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu
Ayrıca Torba Kanun’la birlikte Perakende Kanunu’na eklenen Ek Madde 1 uyarınca, üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına yönelik düzenlemeler yapmak, gerektiğinde denetim ve incelemelerde bulunarak idari para cezası uygulamak ve her türlü tedbiri almak amacıyla Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu oluşturulacaktır. Kurul’un oluşumu, görevleri, çalışma usul ve esasları ve Kurul’a ilişkin diğer hususlar yönetmelik ile belirlenecektir.
Son Güncelleme Tarihi: 18 Nisan 2020
Ayrıntılı bilgi için: [email protected]
İşbu bilgilendirme yazısı YÖNET tarafından, Türkiye Barolar Birliği'nin meslek kuralları ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu uyarınca, sadece bilgilendirme amaçlı olarak temin edilmiştir.
İşbu bilgilendirme yazısı burada belirtilen tarih itibariyle hazırlanmıştır. YÖNET'in mevzuat veya olaylarda gerçekleşen veya dikkatimize sunulan değişiklikleri bildirme yükümlülüğü bulunmamaktadır.
Comments