Koronavirüs (COVID-19) salgın hastalığının ülkemizde görülmüş olması sebebiyle yargı alanındaki hak kayıplarının önlenmesi amacıyla; 22.03.2020 tarihinde yayımlanan 2279 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı (“Karar”) ile 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun (“İİK”) 330. maddesi gereğince icra ve iflas takiplerinin durdurulmasına karar verilmiştir. Ayrıca 26.03.2020 tarihli 1. Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan 7226 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (“Torba Kanun”) Geçici Madde 1 uyarınca icra, iflas ve takip hukukuna ilişkin süreler ve işlemler durdurulmuştur.
İşbu bilgilendirme notumuzda, birçok alacaklı ve borçluyu yakından ilgilendiren icra ve iflas takiplerinin durdurulması ve buna bağlı olarak ortaya çıkan çeşitli hukuki meseleleri ele alacağız. Her gün değişen ve henüz çok yeni bu kanuni düzenlemeler hakkında ortaya konulabilecek farklı hukuki görüşlere saygımızı beyan ederiz. Bu bilgilendirme notunda yer verdiğimiz özet niteliğindeki bilgilendirmelerin konu hakkında kapsamlı hukuki tavsiye olarak nazara alınmamasını, her somut olay için özel olarak mutlaka bir avukata danışılmasını rica ederiz.
1) İİK madde 330’un Kapsamı Nedir? Cumhurbaşkanı Kararı ve Torba Kanun İlave Hangi Tedbirleri İçermektedir?
İİK madde 330 fevkalade hallerde tatil durumlarını düzenlemekte olup, bu madde uyarınca salgın hastalık, umumi bir musibet veya harb halinde Cumhurbaşkanı kararı ile memleketin bir kısmında veya bazı iktisadi zümreler lehine muayyen bir müddet için icra takipleri durdurulabilir.
Cumhurbaşkanı Kararı ve Torba Kanun ile ilave olarak; taraf ve takip işlemlerinin yapılmamasına, yeni icra takiplerinin alınmamasına ve ihtiyati haciz kararlarının icra ve infaz edilmemesine de karar verilmiştir.
2) İcra Takip İşlemleri Nelerdir?
İcra daireleri tarafından borçluya karşı uygulanan icra işlemleridir. Bunlara örnek olarak; fiili haciz işlemleri, ödeme emri gönderilmesi işlemi, menkul ve gayrimenkul satışı, maaş haczi uygulanması, sıra cetveli düzenlenmesi gibi işlemler gösterilebilir.
3) Taraf İşlemleri Nelerdir?
Takibin taraflarının talebi ile yapılan işlemlerdir. Bu işlemlere örnek olarak; alacaklının haciz talebi, borçlunun borca itiraz talebi, alacaklının satış talebi ve alacaklının takip talebi gösterilebilir.
4) Yapılan Düzenlemeler ile Birlikte Tüm İcra ve İflas Takipleri Durdu mu?
Cumhurbaşkanı Kararı ve Torba Kanun uyarınca, nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri hariç olmak üzere yurt genelinde yürütülen bütün icra ve iflas takipleri durmuştur.
5) Nafaka Alacaklarına İlişkin Olarak Yeni İcra Takibi Başlatılabilir mi?
Cumhurbaşkanı Kararı ve Torba Kanun uyarınca, nafaka alacaklarına ilişkin icra takipleri devam edecek, nafaka alacağı olan alacaklılar icra takibi başlatabilecek ve haciz işlemlerinin uygulanmasını icra müdürlüğünden talep edebilecektir. Nafakaya ilişkin ilamlar da icra takibine konu edilebilecektir. Ancak, aynı ilamla nafakadan ayrı olarak hükmedilen alacakların, ilamın bölünememesi nedeni ile takibe konulması durumunda işlemlere sadece nafaka alacağı yönünden devam edilecektir.
6) Çocuk Teslimine veya Çocukla Kişisel İlişki Tesisine İlişkin Takipler Duracak mı?
Cumhurbaşkanı Kararı gereğince yalnızca nafaka alacağına ilişkin takipler devam edeceğinden, çocuk teslimine veya çocukla kişisel ilişki tesisine ilişkin takipler duracaktır. Ancak, bu konuda mahkemeler tarafından verilen ihtiyati tedbir kararlarının infazına devam edilecektir.
7) İcra Dairelerine Yapılacak Ödemeler Kabul Edilerek Dosya Kapama İşlemleri Gerçekleştirilecek mi? Haciz ve Yakalama Şerhleri Kaldırılabilecek Mi?
İcra dairelerine yapılacak ödemeler kabul edilerek, dosya kapsamına göre sıra cetveli yapılmasını gerektirmeyen ve borçlu ya da üçüncü kişilerin haklarının ihlal edilmeyeceğinin anlaşıldığı durumlarda paralar alacaklılara ödenebilir. Dosya borcunun tamamının ödenmesi halinde veya alacaklı vekili talebi ile haciz ve yakalama şerhleri kaldırılabilecek, dosya kapama işlemleri gerçekleştirilebilecektir.
8) İcra Dairesi Tarafından Yapılan ve Yapılacak Olan İhalelerin Akıbeti Ne Olacaktır?
Durdurma kararı öncesinde ihalesi yapılıp kesinleşen ihaleler açısından, icra daireleri tarafından tescil işlemleri yapılabilecektir.
Durdurma kararı öncesinde ihalesi yapılmamış olup, satış günü durdurma tarihleri (22.03.2020-30.04.2020) arasında kalan ihaleler açısından, icra daireleri tarafından durdurma kararının bitiminden itibaren yeni satış günü verilecektir. Bu durumda satış ilanını yalnızca elektronik ortamda yapılacak ve bu ilan için alacaklı ya da borçludan herhangi bir ücret alınmayacaktır.
Durdurma kararı öncesinde ihalesi yapılmış olup, kesinleşmemiş olan ihaleler açısından ise Cumhurbaşkanı Kararı ile Torba Kanun farklı düzenlemeler getirmiştir. Cumhurbaşkanı Kararı’nda icra takip işlemlerinin duracağı belirtilmekte idi. Ancak maddi hukuka ilişkin sürelere değinilmemiş olduğundan, bu süreler işlemeye devam ediyordu. Dolayısıyla ihalenin feshi vb. davaların süresinde açılması gerektiğinden, ihalesi yapılmış olan menkul ya da gayrimenkul için icra daireleri tarafından ihale alıcısına verilen süre içinde ihale bedelinin icra müdürlüğü kasasına yatırılması gerekiyor, ilgililerin ise kanunda belirtilen süreler içinde ihalenin feshi davasını açması gerekiyordu. Ancak Torba Kanun ile, İİK’da belirtilen ve hakim veya icra müdürlükleri tarafından tayin edilen sürelerin durmasına karar verilmiştir. Dolayısıyla artık ihalenin feshi vb. davalar için belirlenen hak düşürücü süreler 30.04.2020 tarihine kadar durmuş olup, bu tarihten sonraki 15 gün içinde ilgililer tarafından ihalenin feshi davası açılabilecektir. Dolayısıyla ihale alıcısına icra müdürlüğü tarafından verilen ödeme süreleri de durmuş olduğundan, ihale alıcısı tarafından 30.04.2020 tarihini takip eden 15 gün içinde ihale bedeli icra müdürlüğü kasasına yatırılabilecektir.
9) Süreler Açısından Cumhurbaşkanı Kararı mı, Torba Kanun Hükümleri mi Esas Alınacaktır?
Cumhurbaşkanı Kararı 22.03.2020 tarihinde, Torba Kanun ise 26.03.2020 tarihinde yayımlanmıştır. Cumhurbaşkanı Kararı ve Torba Kanun’da süreler açısından farklı düzenlemeler yer almaktadır. Cumhurbaşkanı Kararı’nda yalnızca icra takip işlemlerine ilişkin süreler durdurulmuş, maddi hukuka ilişkin sürelerin işleyip işlemeyeceğine dair herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Dolayısıyla Cumhurbaşkanı Kararı’na göre maddi hukuka ilişkin süreler işlemeye devam edecektir. Öte yandan, Torba Kanun ile hem icra takip işlemlerine ilişkin süreler, hem de maddi hukuka ilişkin süreler durdurulmuştur. Kanaatimizce hem normlar hiyerarşisinde kanun hükümlerinin Cumhurbaşkanı Kararı’ndan önce gelmesi, hem de kanun hükümlerinin daha sonra ve daha özel düzenleme yapması nedeniyle artık kanun hükümleri esas alınacaktır. Dolayısıyla 22.03.2020 tarihinden itibaren 30.04.2020 tarihine kadar hem icra takip işlemlerine ilişkin süreler, hem de maddi hukuka ilişkin süreler durmuş olacaktır.
10) İcra Dosyalarına Ödeme Taahhüdü Veren Borçlular Açısından Süreler Durdu Mu?
Cumhurbaşkanı Kararı’nda ve Torba Kanunu’nda bu konu ile ilgili açıkça bir düzenleme yapılmamıştır. Ancak Torba Kanun’da tazyik hapsi için işleyecek olan zamanaşımı süreleri, sürelerin durdurulmasına ilişkin düzenlemenin dışında tutulmuştur. Dolayısıyla kanaatimizce icra dosyasına ödeme taahhüdünde bulunan dosya borçlusu taahhüt ödemelerini yapmaya devam etmek zorundadır. Alacaklıların ise taahhüdüne uymayan borçlu hakkında süresinde taahhüdü ihlal şikâyeti yapması gerekmektedir.
11) Maaş Hacizleri ve Haciz İhbarnamelerine İlişkin Sürelerin Akıbeti Ne Olacaktır?
Gerek Cumhurbaşkanı Kararı’nda gerekse Torba Kanun’da sürelerin 30.04.2020 tarihine kadar durduğu belirtilmiştir. Dolayısı ile eğer haciz müzekkeresine cevap verme süresi 22.03.2020 tarihinden önce dolmadıysa, bu haciz müzekkerelerine üçüncü şahıs ya da işverenler tarafından sürenin bitim tarihi olan 30.04.2020 tarihini takip eden 15 günlük süre içerisinde cevap verilebilecektir.
12) Sürelerin Durmasından Önce Maaş Haczi Konulmuş Olan İcra Dosyalarında İşverenler Ödeme Yapmaya Devam Edecek midir?
Kanaatimizce borçlunun işvereni tarafından maaş kesintisi yapılan icra dosyalarında da, işveren tarafından durdurma süresinin bitim tarihi olan 30.04.2020 tarihine kadar borçlunun maaşından kesinti yaparak icra dosyasına ödeme yapma yükümlülüğü bulunmamaktadır. Bu hükmün öncelikle borçluları koruyucu ve sosyal bir hüküm olduğu da düşünüldüğünde haciz ihbarnameleri, maaş kesintileri vs. uygulamalar amaca aykırı olacaktır.
13) Alacaklı Tarafından İhtiyati Haciz Talebinde Bulunulabilir mi? İhtiyati Haciz Kararının İnfaz Edilmesi Mümkün mü?
Hem Cumhurbaşkanı Kararı’nda hem de Torba Kanunu’nda ihtiyati haciz kararının icra ve infazına ilişkin sürelerin duracağı ifade edilmiştir. Ancak ihtiyati haciz başvurusunda bulunmak mümkündür. Özellikle sürelerin bitiminden itibaren yapılacak olan hacizlere iştirak edebilme açısından her ne kadar infazı mümkün olmasa da özellikle riskli ve yüksek miktarlı alacaklar açısından ihtiyati haciz yoluna başvurulması gerektiği kanaatindeyiz.
Son Güncelleme Tarihi: 30 Mart 2020
Ayrıntılı bilgi için: [email protected]
İşbu bilgilendirme yazısı YÖNET tarafından, Türkiye Barolar Birliği'nin meslek kuralları ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu uyarınca, sadece bilgilendirme amaçlı olarak temin edilmiştir.
İşbu bilgilendirme yazısı burada belirtilen tarih itibariyle hazırlanmıştır. YÖNET'in mevzuat veya olaylarda gerçekleşen veya dikkatimize sunulan değişiklikleri bildirme yükümlülüğü bulunmamaktadır.
Comments